อาศัยอํานาจตามความในข้อ 2 (7) และข้อ 14 แห่งประกาศของคณะปฏิวัติ ฉบับที่ 103 ลงวันที่ 16 มีนาคม 2515
กระทรวงมหาดไทยจึงกําหนดสวัสดิการเกี่ยวกับสุขภาพอนามัยและความปลอดภัยสํ าหรับลูกจ้างไว้ดังต่อไปนี้
ข้อ 1 ประกาศนี้เรียกว่า “ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ความปลอดภัยในการทํางานเกี่ยวกับปั้นจั่น”
ข้อ 2 ประกาศนี้ให้ใช้บังคับเมื่อพ้นกําหนดหนึ่งร้อยแปดสิบวันนับแต่วันประกาศในราชกิจจานุเบกษา เป็นต้นไป
ข้อ 3 ประกาศนี้มิให้ใช้บังคับแก่
(1) ราชการส่วนกลาง
(2) ราชการส่วนภูมิภาค
(3) ราชการส่วนท้องถิ่น
(4) กิจการอื่นตามที่กระทรวงมหาดไทยจะได้ประกาศกําหนด
ข้อ 4 ในประกาศนี้
“นายจ้าง”หมายความว่า ผู้ซึ่งตกลงรับลูกจ้างเข้าทํางานโดยจ่ายค่าจ้างให้และหมายความรวมถึงผู้ซึ่งได้รับมอบหมายให้ทํางานแทนนายจ้างในกรณีที่นายจ้างเป็นนิติบุคคลหมายความว่าผู้มีอํานาจกระทําการแทนนิติบุคคลนั้น และหมายความรวมถึงผู้ซึ่งได้รับมอบหมายให้ทํางานแทนผู้มีอํานาจกระทําการแทนนิติบุคคล
“ลูกจ้าง”หมายความว่าผู้ซึ่งตกลงทํางานให้แก่นายจ้างเพื่อรับค่าจ้างไม่ว่าจะเป็นผู้รับค่าจ้างด้วยตนเองหรือไม่ก็ตามและหมายความรวมถึงลูกจ้างประจําและลูกจ้างชั่วคราวแต่ไม่รวมถึงลูกจ้างซึ่งทํางานเกี่ยวกับงานบ้าน
“ปั้นจั่น”(Cranes หรือ Derricks) หมายความว่าเครื่องจักรกลที่ใช้ยกสิ่งของขึ้นลงตามแนวดิ่งและเคลื่อนย้ายสิ่งของเหล่านั้นในลักษณะแขวนลอยไปตามแนวราบ
“ปั้นจั่นชนิดอยู่กับที่” หมายความว่า ปั้นจั่นที่ประกอบด้วยอุปกรณ์ควบคุมและเครื่องต้นกําลังอยู่ในตัวซึ่งติดตั้งอยู่บนหอสูง ขาตั้ง หรือบนล้อเลื่อน
“ปั้นจั่นชนิดเคลื่อนที่” หมายความว่า ปั้นจั่นที่ประกอบด้วยอุปกรณ์ควบคุมและเครื่องต้นกําลังอยู่ในตัวซึ่งติดตั้งอยู่บนยานที่ขับเคลื่อนในตัวเอง
“ลวดวิ่ง” หมายความว่า เชือกลวดเหล็กกล้าที่เคลื่อนที่ในขณะปั้นจั่นทํางาน
“ลวดโยงยึด” หมายความว่า เชือกลวดเหล็กกล้าที่ยึดส่วนใดส่วนหนึ่งของปั้นจั่นให้มั่นคง
“ผู้บังคับปั้นจั่น” หมายความว่า ผู้ทํ าหน้าที่บังคับการทํางานของปั้นจั่น
“วิศวกร”หมายความว่าวิศวกรซึ่งได้รับใบอนุญาตเป็นผู้ประกอบวิชาชีพวิศวกรรมควบคุมตามที่คณะกรรมการควบคุมการประกอบวิชาชีพวิศวกรรมกําหนดตามกฎหมายว่าด้วยวิชาชีพวิศวกรรม
“ส่วนความปลอดภัย” หมายความว่า อัตราส่วนระหว่างแรงดึงที่เชือกลวดเหล็กกล้ารับได้สูงสุดต่อแรงดึงที่เชือกลวดเหล็กกล้ารับอยู่จริง หมวด 1
ข้อกําหนดทั่วไป
ข้อ 5ให้นายจ้างที่ใช้ปั้นจั่นปฏิบัติตามรายละเอียดคุณลักษณะของปั้นจั่นและคู่มือการใช้งานที่ผู้ผลิตปั้นจั่นกําหนดไว้ในการประกอบการทดสอบการซ่อมบํารุงและการตรวจสอบปั้นจั่นให้นายจ้างปฏิบัติตามรายละเอียดคุณลักษณะและคู่มือการใช้งานตามวรรคหนึ่งด้วย ในกรณีที่มีอุปกรณ์อื่นใช้กับปั้นจั่นห้ามมิให้นายจ้างใช้อุปกรณ์นั้นเกินหรือไม่ถูกต้องตามรายละเอียดคุณลักษณะตามวรรคหนึ่ง ถ้าไม่มีรายละเอียดคุณลักษณะหรือคู่มือการใช้งานหรือผู้ผลิตปั้นจั่นมิได้กําหนดไว้ให้นายจ้างปฏิบัติตาม
รายละเอียดคุณลักษณะที่วิศวกรได้กําหนดขึ้นเป็นหนังสือ
ข้อ 6ให้นายจ้างติดป้ายบอกพิกัดนํ้าหนักยกไว้ที่ปั้นจั่นปิดคําเตือนให้ระวังอันตรายและติดตั้งสัญญาณเตือนอันตรายให้ผู้บังคับปั้นจั่นเห็นได้ชัดเจน
ข้อ 7ในการทํางานเกี่ยวกับปั้นจั่นให้นายจ้างจัดให้มีการให้สัญญาณการใช้ปั้นจั่นที่เข้าใจในระหว่างผู้เกี่ยวข้องในกรณีที่การใช้สัญญาณตามวรรคหนึ่งเป็นการใช้สัญญาณมือให้นายจ้างจัดให้มีรูปภาพหรือคู่มือการใช้สัญญาณมือตามที่กําหนดไว้ท้ายประกาศนี้ติดไว้ที่ปั้นจั่นและบริเวณที่ทํางาน
ข้อ 8ให้นายจ้างจัดให้มีการตรวจสอบส่วนประกอบและอุปกรณ์ของปั้นจั่นทุก ๆสามเดือนตามแบบที่กรมแรงงานกําหนดให้นายจ้างบันทึกเวลาที่ตรวจสอบและผลการตรวจสอบโดยมีวิศวกรเป็นผู้รับรองไว้เป็นหลักฐานให้พนักงานเจ้าหน้าที่ตรวจสอบได้ในระหว่างเวลาทํางาน
ข้อ 9 ในการทํางานเกี่ยวกับปั้นจั่น ห้ามมิให้นายจ้างใช้เชือกลวดเหล็กที่มีลักษณะดังต่อไปนี้
(1) ลวดวิ่งที่มีเส้นลวดในหนึ่งช่วงเกลียว ขาดตั้งแต่สามเส้นขึ้นไปในเกลียวเดียวกัน หรือขาดตั้งแต่หกเส้นขึ้นไปในหลายเกลียวรวมกัน
(2) ลวดโยงยึดที่มีเส้นลวดในหนึ่งช่วงเกลียวขาดตั้งแต่สองเส้นขึ้นไป
(3) ลวดเส้นนอกสึกไปหนึ่งในสามของเส้นผ่าศูนย์กลาง
(4) ลวดวิ่งหรือลวดโยงยึดที่ขมวด ถูกบดกระแทก แตกเกลียวหรือชํารุด ซึ่งเป็นเหตุให้การรับนํ้าหนักของเชือกลวดเหล็กกล้าเสียไป
(5) เส้นผ่าศูนย์กลาง มีขนาดเล็กลงเกินร้อยละห้าของเส้นผ่าศูนย์กลางเดิม
(6) ถูกความร้อนทําลายหรือเป็นสนิมมากจนเห็นได้ชัดเจน
ข้อ 10ห้ามมิให้นายจ้างใช้รอกในการทํางานเกี่ยวกับปั้นจั่นที่มีอัตราส่วนระหว่างเส้นผ่านศูนย์กลางของรอกหรือล้อใดๆกับเส้นผ่านศูนย์กลางของเชือกลวดเหล็กกล้าที่พันอยู่น้อยกว่ามาตรฐานที่กําหนดดังต่อไปนี้
18 ต่อ 1 สําหรับรอกปลายแขนปั้นจั่น
16 ต่อ 1 สําหรับรอกของตะขอ
15 ต่อ 1 สําหรับรอกหลังแขนปั้นจั่น
ข้อ 11ในขณะทํางานให้นายจ้างจัดให้มีการควบคุมให้มีเชือกลวดเหล็กกล้าเหลืออยู่ในที่ม้วนเชือกลวดไม่น้อยกว่าสองรอบเชือกลวดเหล็กกล้าที่ใช้ ต้องมีส่วนความปลอดภัยดังนี้
(1) เชือกลวดเหล็กกล้าที่เป็นลวดวิ่ง ไม่น้อยกว่า 6
(2) เชือกลวดเหล็กกล้าที่เป็นลวดโยงยึด ไม่น้อยกว่า 3.5
ข้อ 12 ให้นายจ้างจัดให้มีสิ่งครอบปิดส่วนที่หมุนรอบตัวเอง หรือส่วนที่เคลื่อนไหวได้ของเครื่องจักรเพื่อให้ลูกจ้างทํางานด้วยความปลอดภัย
ข้อ 13ให้นายจ้างจัดทําเครื่องหมายแสดงเขตอันตรายหรือเครื่องกั้นเขตอันตรายในรัศมีส่วนรอบของปั้นจั่นที่หมุนกวาดระหว่างทํางานเพื่อเตือนลูกจ้างให้ระวังอันตรายอันอาจเกิดขึ้นในรัศมีของส่วนที่หมุนได้
ข้อ 14 ปั้นจั่นที่มีความสูงเกินสามเมตร ให้นายจ้างจัดให้มีบันไดพร้อมราวจับและโครงโลหะกันตกให้แก่ลูกจ้างที่ทํางาน
ข้อ 15 ให้นายจ้างจัดทําพื้นและทางเดินบนปั้นจั่นชนิดกันลื่น
ข้อ 16 ให้นายจ้างติดตั้งเครื่องดับเพลิงชนิดที่เหมาะสมและใช้การได้ที่ห้องบังคับปั้นจั่น
ข้อ 17 ให้นายจ้างจัดให้มีสิ่งครอบปิดหรือฉนวนหุ้มท่อไอเสียของปั้นจั่นเพื่อป้องกันอันตรายอันอาจเกิดจากความร้อนของท่อไอเสีย
ข้อ 18ปั้นจั่นที่ใช้เครื่องยนต์นายจ้างต้องจัดให้มีถังเก็บเชื้อเพลิงและท่อส่งเชื้อเพลิงติดตั้งอยู่ในลักษณะที่จะไม่เกิดอันตรายเมื่อเชื้อเพลิงหก ล้น หรือรั่วออกมา
ข้อ 19 ให้นายจ้างเก็บและเคลื่อนย้ายเชื้อเพลิงที่ใช้กับปั้นจั่นด้วยความระมัดระวัง มิให้เกิดอันตรายได้
ข้อ 20 เมื่อมีการใช้ปั้นจั่นใกล้สายไฟฟ้า ให้นายจ้างปฏิบัติ ดังต่อไปนี้
(1)ถ้าสายไฟฟ้ามีแรงดันไฟฟ้าไม่เกินห้าสิบกิโลโวลท์ให้ระยะห่างระหว่างสายไฟฟ้านั้นกับส่วนหนึ่งส่วนใดของปั้นจั่นหรือกับส่วนหนึ่งส่วนใดของวัสดุที่ปั้นจั่นกําลังยกอยู่ต้องไม่น้อยกว่าสามเมตร
(2) ถ้าสายไฟฟ้ามีแรงดันไฟฟ้าเกินห้าสิบกิโลโวลท์ให้ระยะห่างระหว่างสายไฟฟ้านั้นกับส่วนหนึ่งส่วนใดของปั้นจั่นหรือกับส่วนหนึ่งส่วนใดของวัสดุที่ปั้นจั่นกําลังยกอยู่เพิ่มขึ้นจากระยะห่างตาม (1) อีกหนึ่งเซ็นติเมตรสําหรับแรงดันไฟฟ้าที่เพิ่มขึ้นหนึ่งกิโลโวลท์
(3)ในกรณีที่ปั้นจั่นเคลื่อนที่โดยไม่ยกวัสดุและไม่ลดแขนปั้นจั่นลงให้ระยะห่างระหว่างส่วนหนึ่งส่วนใดของปั้นจั่นกับสายไฟฟ้าเป็น ดังนี้
(ก) สําหรับสายไฟฟ้าที่มีแรงดันไฟฟ้าไม่เกินห้าสิบกิโลโวลท์ไม่น้อยกว่าหนึ่งเมตรยี่สิบห้าเซนติเมตร
(ข) สําหรับสายไฟฟ้าที่มีแรงดันไฟฟ้าเกินห้าสิบกิโลโวลท์แต่ไม่เกินสามร้อยสี่สิบห้ากิโลโวลท์ไม่น้อยกว่าสามเมตร
(ค) สําหรับสายไฟฟ้าที่มีแรงดันไฟฟ้าเกินสามร้อยสี่สิบห้ากิโลโวลท์ แต่ไม่เกินเจ็ดร้อยห้าสิบกิโลโวลท์ ไม่น้อยกว่าห้าเมตร
ข้อ 21ถ้าปั้นจั่นหรือวัสดุที่จะยกตั้งอยู่ใกล้เสาส่งคลื่นโทรคมนาคมก่อนใช้ปั้นจั่นให้นายจ้างจัดให้มีการตรวจตัวปั้นจั่นและวัสดุนั้นว่าเกิดประจุไฟฟ้าเหนี่ยวนําหรือไม่ถ้าพบว่ามีประจุไฟฟ้าเหนี่ยวนําที่ตัวปั้นจั่นและวัสดุที่จะยกให้นายจ้างต่อสายตัวนํากับปั้นจั่นและวัสดุนั้นให้ประจุไฟฟ้าไหลลงดินตลอดเวลาที่มีการใช้ปั้นจั่นทํางานใกล้เสาส่งคลื่นโทรคมนาคม
ข้อ 22 ถ้ามีสารไวไฟอยู่ในบริเวณที่ใช้ปั้นจั่น ให้นายจ้างนําสารไวไฟออกจากบริเวณที่ใช้ปั้นจั่นก่อนปฏิบัติงาน
ข้อ 23 ห้ามมิให้นายจ้างให้ลูกจ้างทํางานเกี่ยวกับปั้นจั่นที่ชํารุดเสียหายหรืออยู่ในสภาพที่ไม่ปลอดภัย
ข้อ 24ถ้ามีการทํางานเกี่ยวกับปั้นจั่นในเวลากลางคืนให้นายจ้างจัดให้มีแสงสว่างทั่วบริเวณตลอดเวลาที่ลูกจ้างทํางานตามประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่องความปลอดภัยในการทํางานเกี่ยวกับภาวะแวดล้อม
ข้อ 25ห้ามมิให้นายจ้างหรือลูกจ้างดัดแปลงหรือแก้ไขส่วนใดส่วนหนึ่งของปั้นจั่นหรือยินยอมให้ผู้อื่นกระทําการเช่นว่านั้นอันอาจทําให้ลูกจ้างที่ทํางานเกี่ยวกับปั้นจั่นมีความปลอดภัยน้อยลง หมวด 2
ปั้นจั่นชนิดอยู่กับที่
ข้อ 26ให้นายจ้างติดตั้งปั้นจั่นบนฐานที่มั่นคงโดยมีวิศวกรเป็นผู้รับรองและให้ส่วนที่เคลื่อนที่หรือหมุนได้ของปั้นจั่นอยู่ห่างจากสิ่งก่อสร้างหรือวัตถุอื่นไม่น้อยกว่าห้าสิบเซนติเมตร
ข้อ 27ปั้นจั่นเคลื่อนที่บนรางหรือปั้นจั่นที่มีรางล้อเลื่อนที่อยู่บนแขนปั้นจั่นให้นายจ้างจัดให้มีสวิตช์ให้หยุดปั้นจั่นได้โดยอัตโนมัติและให้มีกันชนหรือกันกระแทกที่ปลายทั้งสองข้างของรางด้วย
ข้อ 28 ในขณะปั้นจั่นเคลื่อนที่ให้นายจ้างจัดให้มีสัญญาณเสียงและแสงวับวาบเตือนให้ลูกจ้างทราบ
ข้อ 29 ให้นายจ้างจัดให้มีเครื่องกวาดสิ่งของหน้าล้อทั้งสองข้างของปั้นจั่น
ข้อ 30ถ้าลูกจ้างปฏิบัติงานบนแขนปั้นจั่น ให้นายจ้างจัดให้มีราวกันตกไว้ ณบริเวณที่ปฏิบัติงานและจัดให้ลูกจ้างสวมใส่เข็มขัดนิรภัยและสายชูชีพตลอดเวลาที่ปฏิบัติงาน หมวด 3
ปั้นจั่นชนิดเคลื่อนที่
ข้อ 31 ให้นายจ้างที่ใช้ปั้นจั่นจัดให้มีอุปกรณ์ป้องกันแขนต่อไม่ให้อยู่ห่างจากแนวเส้นตรงของแขนปั้นจั่นน้อยกว่าห้าองศา
ข้อ 32 ให้นายจ้างที่นําปั้นจั่นชนิดเคลื่อนที่ไปติดตั้งอย่างชั่วคราวอยู่บนเรือ แพ หรือพาหนะลอยนํ้า ปฏิบัติดังต่อไปนี้
(1) ยึดปั้นจั่นไว้กับเรือ แพ หรือพาหนะลอยนํ้าให้มั่นคงโดยมีวิศวกรเป็นผู้รับรอง
(2)เปลี่ยนป้ายบอกพิกัดนํ้าหนักยกของปั้นจั่นให้ตรงตามความสามารถในการยกสิ่งของได้โดยปลอดภัยโดยนํ้าหนักของปั้นจั่นรวมกับพิกัดนํ้าหนักยกจะต้องไม่เกินระวางบรรทุกเต็มที่ของเรือ แพ หรือพาหนะลอยนํ้านั้น หมวด 4
เบ็ดเตล็ด
ข้อ 33ให้นายจ้างจัดให้มีและให้ลูกจ้างใช้หมวกแข็ง ถุงมือ รองเท้าหัวโลหะหรืออุปกรณ์ความปลอดภัยอื่นๆตามลักษณะและสภาพของงานตลอดเวลาที่ทํางานเกี่ยวกับปั้นจั่นให้นายจ้างจัดอบรมลูกจ้างให้รู้จักวิธีใช้วิธีทําความสะอาดและวิธีบํารุงรักษาอุปกรณ์ความปลอดภัยตลอดจนข้อจํากัดของอุปกรณ์เหล่านั้น
ข้อ 34 ให้นายจ้างออกข้อบังคับการทํางานเกี่ยวกับปั้นจั่นกําหนดรายละเอียดในการใช้อุปกรณ์ความปลอดภัยไว้
ข้อ 35 ให้นายจ้างจัดให้มีคู่มือการปฏิบัติงานเกี่ยวกับปั้นจั่นเป็นภาษาไทย ให้ลูกจ้างศึกษาและปฏิบัติตามโดยถูกต้อง
ข้อ 36 ให้นายจ้างจัดให้มีผู้ควบคุมทําหน้าที่ควบคุมการใช้ปั้นจั่นให้เป็นไปโดยถูกต้องและปลอดภัย
ข้อ 37 ให้นายจ้างเป็นผู้ออกค่าใช้จ่ายตามประกาศนี้
ประกาศ ณ วันที่ 17 เมษายน พ.ศ. 2530
พลเอก ประจวบ สุนทรางกูร
รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย
ประกาศในราชกิจจานุเบกษา เล่ม 104 ตอนที่ 94 วันที่ 21 พฤษภาคม 2530
มีผลใช้บังคับตั้งแต่วันที่ 17 พฤศจิกายน 2530 เป็นต้นไปข้อมูลจาก สถาบันความปลอดภัยในการทำงาน | 
